Wojciech Aleksander Durek, STRZELCY, odlew BRACIA ŁOPIEŃSCY, brąz, odl1924

44,0 x 53,0cm - brąz odlewany, cyzelowany, patynowany brąz, odlewany, patynowany, 44 x 53 x 38 cm
sygn. na podst.: WA DUREK | 924, BCIA ŁOPIEŃSCY | WARSZAWA.

W latach 20. XX w. w asortymencie Braci Łopieńskich brązy o tematyce wojskowej zajmują istotne miejsce. Są to zarówno niewielkie figurki żołnierzy, jak i duże, rozbudowane kompozycje, zamawiane zazwyczaj na określone okazje, nierzadko jako dar dla Józefa Piłsudskiego. Archiwa firmy wskazują, że tych realizacji było sporo, jednak znacząca większość z nich uległa zniszczeniu w czasie II wojny światowej. Dzieła, które zachowały się do dzisiejszego dnia stanowią rzadkość, do nich zalicza się niewątpliwie sporych rozmiarów figura Strzelców, nieznane dotąd dzieło Wojciecha Durka. Znakomitej jakości brąz, oprócz wartości artystycznych, posiada niewątpliwie również wartość muzealną jako dzieło wskazujące na współpracę najlepszej polskiej firmy brązowniczej z jednym z najbardziej znanych rzeźbiarzy działających w Toruniu, którego dzieła na rynku sztuki pojawiają się niezmiernie rzadko.

Wojciecha Durka obok Ignacego Zelka uważano za najwybitniejszego artystę lat 30. XX w. w województwie pomorskim. Durek, będącym przedstawicielem symbolizmu i neorealizmu, tworzył głównie rzeźby pomnikowe i o tematyce religijnej. Do jego najbardziej znanych realizacji należy powstały w 1923 r. pomnik na cześć poległych żołnierzy 8. toruńskiego pułku saperów w Toruniu, zaś mniej znanym lecz imponującym rozmachem dziełem był zniszczony w 1939 r. pomnik Cudu na Wisłą w Pelplinie. Ta bardzo dynamiczna kompozycja ukazuje grupę legionistów prowadzonych przez Józefa Piłsudskiego, nad którymi rozpościera skrzydła biały orzeł. Stoją oni naprzeciw czerwonoarmistów, którzy opanowani strachem składają sztandary przed Piłsudskim. Trzeba tu wspomnieć, że motyw żołnierzy i orła bardzo często pojawia się w polskiej plastyce o tematyce wojskowej w okresie II Rzeczpospolitej, jest on również obecny w Strzelcach. Rzeźbę tę cechuje również frontalność, narzucająca centralny punkt widzenia, której to Durek, jako przedstawiciel mediolańskiej szkoły Medarda Rosso, podporządkowywał swoje dzieła. Znakomita, żywa kompozycja, sumaryczny lecz niepozbawiony realizmu modelunek, a także odlew, pozbawiony najmniejszych niedoskonałości, świetnie opracowany i pokryty jasnobrązową patyną – stanowią o tym, że oferowane dzieło jest świetnym przykładem wysokiej jakości brązu, jaki powstał w wyniku współpracy biegłego w swej materii rzeźbiarza z jednymi z najlepszych w Europie brązowników.

Wojciech Aleksander Durek (Mała, 1888 - Kielce 1951) – rzeźbiarz i malarz. Uczył się w Wyższej Szkole Przemysłowej w Krakowie, następnie - w szkole zawodowej w Laas w Tyrolu oraz w Accademia di Belle Arti w Mediolanie, którą ukończył w 1911. W roku 1915 odbył praktykę rzeźbiarską w Grazu (1915). W okresie międzywojennym mieszkał w Toruniu, gdzie był członkiem tamtejszej, założonej z inicjatywy Juliana Fałata, Konfraterni Artystów.  W latach 1921-1928 wraz z Ignacym Zelkiem prowadził w Toruniu przy ul. Sukienniczej atelier Rzeźba, które oferowało projekty oraz wykonanie rzeźb i sztuki użytkowej do wyposażenia kościołów oraz wnętrz mieszkalnych. Pod koniec lat 20. artysta opuścił Toruń, zaś w 1945 roku osiadł w Kielcach, gdzie zmarł. 

Pierwszy pokaz jego prac odbył się na zorganizowanej przez Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie Wystawie Legionów w roku 1920. W następnych latach pokazywał swoje prace m.in. w Warszawie (1920), Toruniu (1922, 1928), Bydgoszczy (1924), Lublinie (1931), Kielcach (1945, 1949). 

Tworzył rzeźby pomnikowe oraz o tematyce religijnej, często realizował je w betonie. Jego najbardziej znane dzieła to: figura Chrystusa Króla na rynku w Chojnicach (1931), płaskorzeźba w kaplicy Matki Boskiej w Chełmży (ok. 1932), pomnik na cześć poległych żołnierzy 8. toruńskiego pułku saperów w Toruniu (1928, zniszczony w 1939), pomnik Stanisława Moniuszki w Toruniu (1923, zdemontowany w 1928), kompleks rzeźbiarski na terenie garnizonu w Komorowie (1932-1933), przedstawiający polskich wodzów, królów i bohaterów powstania listopadowego oraz Stanisława Moniuszkę, rzeźby do 12 kaplic Kalwarii w Wielu (1915-1924), upamiętniające ofiary I wojny światowej, betonowe rzeźby w parku biskupim w Pelplinie (1937, Grupa św. Wojciecha, Cud nad Wisłą, dwie grupy – łącznie 10 postaci – biskupów pomorskich), rzeźba Chrystusa Króla w Małej )1935-1936), pomnik pomordowanych w 1939 w Chełmży. Zajmował się również medalierstwem, uzyskał III nagrodę w konkursie na medal pierwszego Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej po odzyskaniu niepodległości. Wykonywał także dekoracje wnętrz kościelnych (m.in. w kościele w Wielu) oraz malował portrety i sceny religijne. 

Jego prace znajdują się w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu, Muzeum im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy, Muzeum Teatralnego w Warszawie.