Jan Lebenstein, RHINOCÉROS, 1964

50,0 x 99,5cm - olej, płótno, collage sygn. p.d.: Lebenstein

na odwr. na pł. sygn.: Lebenstein | 1964 | „Rhinocéros“

na g. krośnie napis: Rhinocéros

na śr. listwie napis: 49. oraz nalepka: GALERIA U JEZUITÓW | ZWIĄZEK POLSKICH ARTYSTÓW PLASTYKÓW | JAN LEBENSTEIN | WYSTAWA | 16.6.- 5.7.1997 | POZNAŃ

 

Obraz opisany i wystawiany:

- Jan Lebenstein, malarstwo, grafika, wstęp Gustaw Herling-Grudziński, Czesław Miłosz, Mariusz Rosiak, Galeria u Jezuitów, ZPAP, Poznań 16 VI – 5 VII 1997, kat. poz. 14, il. barwna, s. nlb;

- Express Poznański 1997, nr 130;

- Gazeta Poznańska nr 142, Poznań 1997;

- Gazeta Wyborcza nr 143, Poznań 1997.

 

Po ogromnym międzynarodowym sukcesie, jaki odniosły cykle Figur kreślonych i Figur osiowych
(1956-1960), wbrew wszelkim naciskom ze strony krytyki, artysta poddał swoje dotychczasowe
malarstwo całkowitej metamorfozie. Nastąpiła przemiana Figur osiowych w struktury horyzontalne.
Do powstania Bestiarium przyczyniła się fascynacja Lebensteina galerią paleontologii w Jardin
de Plantes w Paryżu. W Jardin des Plantes czułem tę realność, realność istnienia tych zwierząt.
Nie chciałem w tym następnym etapie imitować czy małpować tego czy innego ichtiozaura, tylko
była to rzeczywista metafora skamieniałego świata, świata nieistniejącego, świata, w którym jeszcze
pomimo wszystko, tli się życie po dzień dzisiejszy. (...) Mnie chodziło o pewne prawdopodobieństwo
ekspresji jakiegoś organizmu zwierzęcego, który jest, jakby to powiedzieć, już spreparowany, już
przemacerowany, martwy, ale element życia w tej martwości jeszcze jakimś ostatnim „tchem“ się
zatrzymał. (...) Stwory te zastygłe są w ruchu, może lepiej powiedzieć – w skurczu. Zależało mi teraz
na przedstawieniu w sposób żywy pewnych sytuacji, które ujmowałem symbolicznie, przedstawiając
w swej relacji zarówno zwierzęta, jak i ludzi. (...) Nastąpiło tu właściwie połączenie świata zwierzęcego z ludzkim, co traktowane jest przeze mnie symbolicznie – zestawienie to służy mi do określenia sytuacji, które istnieją między ludźmi.

Łukasz Kossowski pisał o bestiarium Lebensteina: Bestie nabierają cech ludzkich. Pewne siebie, swej siły i potęgi, wykonują teatralne gesty tryumfu. Ich pokryte grubą, chropowatą skórą ciała nieruchomieją w biegu lub w niezdarnym przyklęku, gdy zanurzone w ciemnościach wypatrują z łbami wznie-
sionymi ku górze odrobiny światła. Zwinięte jak embriony, zapadają w błogi, archaiczny sen. (...)

Zbudowane z ciemnej, ziemistej materii, zrodzone w nieprzeniknionym mroku jaskiń, tęsknią za
światłem i dążą ku niemu. (Łukasz Kossowski, Jan Lebenstein, Warszawa, 2006, s. 49-53)

♣ do wylicytowanej ceny oprócz innych kosztów zostanie doliczona opłata wynikająca z prawa twórcy i jego spadkobierców do otrzymania wynagrodzenia zgodnie z Ustawą z dnia 4 lutego 1994 roku - o prawie autorskim i prawach pokrewnych (droit de suite)

Jan Lebenstein (Brześć Litewski 1930 - Kraków 1999) w latach 1948-1954 studiował malarstwo w ASP w Warszawie pod kierunkiem prof. Eugeniusza Eibischa i Artura Nachta-Samborskiego. W 1955 wziął udział w wystawie w warszawskim Arsenale. Zaprzyjaźniony w czasie studiów z Mironem Białoszewskim, swą pierwszą wystawę indywidualną pokazał w 1956 w Teatrze na Tarczyńskiej. W 1959 zdobył Grand Prix de la Ville de Paris na I Biennale Młodych w Paryżu i w tym roku przeniósł się na stałe do Paryża. Po seriach "figur kreślonych" (na papierze milimetrowym) i "figur hieratycznych" z lat 1955-1958 maluje cykl "figur osiowych" (1958-1962), które wystawia w Paryżu i USA. Równolegle w 1960 zaczyna rysowane "karnety", rodzaj dziennika, który w przyszłości dostarczy motywów wykorzystanych w obrazach. W latach 1964-1965 maluje "Bestiarium", cykl fakturowych, archaizowanych stworów przypominających prehistoryczne wykopaliska. Bezpośrednio po nich wprowadza do swych obrazów postaci ludzkie i fantastyczne, odgrywające sceny ni to mitologiczne, ni to ze snu, często przesycone erotyką. W 1970 projektuje witraże dla Centre du Dialogue w Paryżu. W W 1971 otrzymuje obywatelstwo francuskie 1974 powstają gwasze inspirowane Folwarkiem zwierzęcym George'a Orwella. W latach 1976-1989 tworzy wyłącznie w technice gwaszu i pastelu, podejmując tematykę mitologiczną i zaczerpniętą z Biblii: cykle ilustracji do Księgi Hioba (wyd. 1979) i do Apokalipsy (wyd. 1986) w nowych przekładach Czesława Miłosza. W 1989 powraca do malarstwa olejnego (cykl "Pergamon"). Artysta otrzymał m. in. nagrodę Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego w 1976, Nagrodę Muzeum Archidiecezji Warszawskiej w 1985, Nagrodę im. Jana Cybisa w 1987.