[Album] Chełmońska Wanda, album rysunków [Gierczyce, 1940-42]

Chełmońska Wanda (1889-1971, są spotykane inne daty urodzenia, np. 1898 i 1891), właśc. Chełmońska-Boczkowska, malarka, córka Józefa Chełmońskiego. W czasie II wojny światowej przebywała w majątku Gierczyce.

[Odręcznie wykonana strona tytułowa]Gierczyce wojenne : 1939-1941? [Gierczyce 1940 - 1942], s. [184]: rys. (ołówek, kredka, tusz i akwarela), 20 x 16 cm, opr. ppł. z epoki, oraz: zbiór 11 amatorskich fotografii, dat. 1942-1944, różne formaty

Album autorstwa Wandy z Chełmońskich Boczkowskiej powstały podczas jej pobytu we dworze Łempickich w Gierczycach (pow. Opatów), złożony z portretów mieszkańców lub gości dworu, scen zbiorowych oraz plenerowych. Dokumentuje okres okupacji niemieckiej, w którym udzielano schronienia uchodźcom wojennym. Należała do nich również autorka, która przebywała tam wraz z matką i córką i utrzymywała się m. in. z udzielania lekcji rysunku. Album jest rodzajem kroniki gierczyckiego dworu z ikonografią postaci, odzwierciedla panujące tam nastroje podczas okupacji. Nie ogranicza się do samych mieszkańców dworu, ale również pokazuje osoby zatrudnione w majątku oraz gości - mieszkańców sąsiednich dworów. Ukazuje nie tylko życie salonowe i świąteczne ale także codzienność miejsca od zaplecza, między innymi od kuchni. Tematem niektórych rysunków jest otoczenie dworskie, w tym najbliższe jego okolice. Rysunki są kolorowe i czarno-białe. Każdy z nich jest podpisany na odwrocie lub na karcie sąsiedniej. Autorka wykorzystała wszystkie karty albumu. Opisy są zwięzłe, niekiedy trudne do odczytania. Rysunki są naturalistyczne, wykonane pewną ręką, czasami mają znamiona karykatury. Album jest jednym z dwóch, o których wiadomo że powstały podczas pobytu autorki w Opatowie i okolicach. Drugi, obecnie zaginiony, obejmował okres 1943-1944 r. Tytuł pierwotny pochodzi z karty tytułowej, a jego uściślenie, jak i objaśnienie chronologii oraz okoliczności zaginięcia drugiego z nich znajduje się w notatkach (późniejszych) autorki na kartach śródtytułowych. Wśród sportretowanych przez Chełmońską postaci, które udało się rozszyfrować znajdują się: Ila (?) Karska, Maria Karska (1920-1944), Władysław Karski (1916 - ?), Kazimierz Klabiński (Sandomierska Hodowla Roślin), Karol Kossak (1896-1975), malarz, Antoni Łempicki ze Słupczy (1857-1946), jego syn August Łempicki (1885-1978) z żoną Janiną z Wyganowskich, Stanisław Potworowski (1920-1944), Tomasz Skarżyński (1936-2000), Wojciech Skarżyński (1932-?), Jarosław Skotnicki z Ruszczy (1918-1944) oraz Róża z Załęskich Załęska z Wyszmontowa (1891-1981). Fotografie przedstawiają m.in. dwór gierczycki i portrety zbiorowe względnie indywidualne różnych osób. Przeważnie podpisane ołówkiem w okresie wojny i długopisem w okresie powojennym. Znajdują się na nich m.in. Krystyna Boczkowska, Wanda z Chełmońskich Boczkowska, Janina z Wyganowskich Łempicka, Ewa Łupkowska (Łubkowska?), Joanna z Kossaków Skarżyńska (1898-1981), Wojciech Skarżyński, Róża z Załęskich Załęska z Wyszmontowa, Anna z Załęskich Wąsowicz (1896-1980) i Bolesław Wyganowski (1923-1944). W albumie znajduje się także fotografia grobu braci Bolesława i Edwarda (1923-1945) Wyganowskich na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 257d - 5 -25) wg stanu z X 1949 r. (obecnie wygląda on inaczej). Format zdjęć: 10,5 x 13,5 (3) - ok. 6 x 9 cm (5) - ok. 4 x 6 cm.

Stan: uszkodzenia okł. albumu na grzbiecie w postaci przetarć płótna o niewielkich otarć okładzin. Wewnątrz stan bardzo dobry bez śladów ubytków i wyraźnych zaplamień. Stan fotografii więcej niż dobry. Dzieła Wandy Chełmońskiej-Boczkowskiej znajdują się m. in. w Muzeum Narodowym w Poznaniu.