Jan BERDYSZAK (1934-2014), Iluzja integralna VII, 1972

„Jedenaście Rysunków integrujących na tekturach (1970-1972) sygnalizuje zagadnienie pustki, przestrzeni w dziele, otwartości dzieła. To już nie tylko elementy umocowane na ścianie, ale i część tej ściany z warstwą przestrzeni jako bytem, które stają się aktywnym fragmentem dzieła, przenikają je i otaczają, ale i tę różność integrują. Są to rozwiązania badające napięcia i energie zawarte i wyzwolone z ram konwencjonalnego, zachodnioeuropejskiego, jednorodnego rozumienia obrazu, a także posługujące się konwencjami kulturowymi istnienia i percepcji „pustego” i „pełnego obrazu” w obrazie. Dla Jana Berdyszaka „pustka” przestrzeni to postać jej bytu i - co wynika z jego głębokiego przeświadczenia - przestrzeń jest jednym z bytów pierwszych. Zagadnienia kompozycyjne i formalne w dziele Jana Berdyszaka nie są odrębne od wartości. W latach siedemdziesiątych następuje najbardziej wyraźna w twórczości artysty konfrontacja filozofii sztuki opartej na kulturowych przesłankach europejskiej kultury śródziemnomorskiej z taoistyczną koncepcją kultury Dalekiego Wschodu. Obecne w Rysunkach Integrujących geometryczne kształty nasycone są nie tylko logiką i sterylnością figur geometrii Euklidesowskiej, ale dynamiką i dalekowschodnią mistyką.”
Cytat za: E. Kościelak, Filozofia sztuki Jana Berdyszaka, w: Jan Berdyszak. Szkice
i rysunki, Elżbieta Kościelak, Magdalena Szafkowska, Wrocław 2012, s. 11.