Stanisław Wyspiański, KOBIETA SIEDZĄCA

Pastel, papier (typu Ingres, ze znakiem wodnym), 48 x 30,6 cm,
sygn. l.d.: StanislasParis, Juin 1893.
Obraz posiada atest pani Marty Romanowskiej, wrzesień 2020 r. Na odwrocie naklejka TPSP we Lwowie z 1932 r.

FRAGMENT EKSPERTYZY:
Stanisław Wyspiański - Portret szyjącej, Dziewczyna przy szyciu, Paryż 1893
Pastel na papierze typu Ingres /ze znakiem wodnym/Wym.: 48 x 30,6 cm
Sygnowany wzdłuż dolnej lewej krawędzi niebieską kredką: Stanislas Paris, Juin 1893.
Na odwrocie nalepka TPSP we Lwowie z roku 1932.

(...) Po za portretami dzieci, które okazały się wtedy i później częstymi modelami malarza, portret młodej Paryżanki jest rzadkim w twórczości artysty przykładem kompozycji o charakterze rodzajowym. Mimo ograniczającego kadru artysta rozbudował dostępną przestrzeń umieszczając w niej czytelne detale stwarzające nastrój intymności. Odnosi się wrażenie ,że nie jest to portret pozowany a portretowana, ujawniając swój prywatny wizerunek, pozostaje w niejakiej zażyłości z malarzem. Jedenaście lat później Wyspiański powrócił do tematu kobiety szyjącej w znakomitym portrecie Ireny Solskiej. Zestawienie tych dwóch prac doskonale określa drogę, którą przebył artysta od horror do amor vacui. Mimo nagromadzonych w tej pracy, pięknie zresztą rysowanych detali, to uwagę skupia harmonia i łagodność twarzy portretowanej. Warto pamiętać, że portret ten powstał podczas prac koncepcyjnych przy witrażu lwowskim. Można przypuszczać, że zarówno wizerunek Madonny jak i Polonii z tej kompozycji artysty wymagały modelek. Każda portretowana wówczas niewiasta mogła być potencjalną Madonną lub Polonią. (...) Tutaj światło nie tylko wydobywa kolory, ale jego intensywność nasyca barwy poszczególnych przedmiotów. Zza okna rozświetla koronkę gorsu, mieni się walorowo łososiowa bluzka, głęboki szafir spódnicy zabarwia ażurowy stroik na kolanach kobiety. Drobiazgi w miseczce ocieplają jej wnętrze. Jasna zieleń pokrywki pudełka nabiera intensywności od sąsiedztwa szafirowych tonów wstążek a płaszczyzna mahoniowej, poziomej ścianki pudełka łagodzi liczne pionowe linie popiersia portretowanej i podziałów ramy okna. Tu wszystko rysowane jest pewnie i szybko.* To "w ciągu jednego posiedzenia" stanie się odtąd cechą charakterystyczną pastelowej twórczości artysty.(...)
Marta Romanowska
25 IX 2020
Stanisław WYSPIAŃSKI (1869-1907)
Uczył się u Jana Matejki w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych. Początkowo malował olejno, później niemal wyłącznie pastelami, tworząc głównie portrety i pejzaże. Zajmował się też projektowaniem witraży, grafiką, rzeźbą, rzemiosłem artystycznym, wykonywał polichromię ścienną, ilustrował i zdobił książki. Inscenizował własne dramaty oraz sztuki innych autorów, projektował kostiumy i dekoracje teatralne. Prowadził katedrę malarstwa dekoracyjnego w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Był czołową postacią Młodej Polski, uznawanym za autorytet i duchowego wodza swego pokolenia.