Jan Wałach (1884 - 1979), Idąc lasem, 1940

drzeworyt, papier / 23 x 13 cm
36 x 24 cm, rozmiary z ramą
sygnatura ołówkiem p.d.: ’Jan Wałach’
numer inwentarzowy: UK/24/10/2019
POCHODZNIE:
twórca
prywatna kolekcja, Bielsko-Biała
LITERATURA:
Jan Wałach 1884 - 1979, s.61, ISBN 83-86922-67-2
Wydawca: Muzeum Archidiecezjalne w Katowicach
Katowice 1999

Jan Wałach,
malarz, grafik, rzeźbiarz. Urodził się 8 sierpnia 1884 roku w Istebnej. Rzeźby uczył się [1901 - 1903] u prof. Jana Nalborczyka w Szkole Przemysłu Drzewnego w Zakopanem. W latach 1903-1908 studiował rysunek i malarstwo w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie pod kierunkiem prof. Jana Mehoffera, a także u prof. Juliana Fałata, Ferdynanda Ruszczyca oraz Jana Stanisławskiego. Dzięki stypendium mecenasów sztuki - rodziny Siemianowskich - wyjechał w 1908 roku na dalszą naukę do Paryża, gdzie kontynuował studia w Akademii Julien i Ecole de Beaux Arts. W 1913 roku został powołany do wojska austriackiego. Służbę wojskową odbył na stanowisku malarza i medaliera pułkowego. Po wojnie został odznaczony złotym krzyżem za waleczność.
Na stałe osiadł w rodzinnej Istebnej, gdzie w 1922 roku na Andziołówce zbudował pracownię, która istnieje do dziś, stanowiąc obecnie jego muzeum. W latach 1922-1929 w twórczości artysty dominował temat religijny. Wtedy to wykonał wiele zleceń [witraże, rzeźby, obrazy olejne] dla kościołów parafialnych m.in. w: Chybiu, Goleszowie, Jedliczach koło Jasła, Istebnej, Jaworzynce, Koniakowie, Wiśle, katedry Chrystusa Króla w Katowicach i kościoła garnizonowego w Radomiu. W latach 1930-1931 stworzył cykl portretów górali - rysunki węglem, a od 1932 roku poświęcił się pracy nad drzeworytem, osiągając w tej dziedzinie prawdziwe mistrzostwo [wystawy w Amsterdamie, Chicago, Hamburgu, Londynie, Paryżu].
Twórczość Jana Wałacha związana jest z Istebną, jej mieszkańcami, krajobrazem. Na swych płótnach, akwarelach, drzeworycie, rysunkach i rzeźbach uwiecznił rozległy pejzaż Beskidu, drewniane chaty i ich wnętrza, prace górali, zabawy, obrzędy i uroczystości, które stanowią niezwykły historyczno-etnograficzny. W latach pięćdziesiątych uznany przez władze komunistyczne za malarza religijnego odsunięty został od życia publicznego i artystycznego i poniekąd zapomniany, pracował wówczas intensywnie w swojej "samotni". W 1976 roku z okazji 90-lecia urodzin ponownie pokazany światu przez film ”Artysta spod Złotego Gronia” w reżyserii Norberta Boronowskiego.
Od 2008 roku muzeum prac Jana Wałacha prowadzone jest przez Stowarzyszenie im. Jana Wałacha. Prace artysty znajdują się ponadto w zbiorach licznych muzeów, m.in. w Muzeum Narodowym w Warszawie czy Muzeum Śląskim w Katowicach.